General Info
Οι μη βιώσιμες πόλεις είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της εποχής μας σε παγκόσμιο επίπεδο. Από το 2007 περισσότερος από το μισό παγκόσμιο πληθυσμό ζει σε πόλεις και το ποσοστό αυτό προβλέπεται να αυξηθεί στο 60% έως το 2030, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 70 τοις εκατό των παγκόσμιων εκπομπών άνθρακα και πάνω από το 60% της χρήσης φυσικών πόρων. Η ταχεία αστικοποίηση έχει ως αποτέλεσμα έναν αυξανόμενο αριθμό κατοίκων παραγκουπόλεων, ανεπαρκείς και υπερφορτωμένες υποδομές και υπηρεσίες, επιδείνωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και μη προγραμματισμένη αστική επέκταση, ενώ με το ξέσπασμα της πανδημίας Covid-19 επιβαρύνονται ακόμα περισσότερο, θέτοντας σε κίνδυνο όχι μόνο τη δημόσια υγεία, αλλά και την οικονομία και τον ιστό της κοινωνίας.
Το σύνθημα «Make cities inclusive, safe, resilient and sustainable» (11ος στόχος του ΟΗΕ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη) θα μπορούσε να νοηματοδοτήσει έναν παγκόσμιο κοινό στόχο για κάθε πολιτεία. Ωστόσο, παρά τα ανησυχητικά στοιχεία και τα επιβεβαιωμένα επιστημονικά δεδομένα για τις επιπτώσεις τόσο στην ψυχική και σωματική υγεία των ανθρώπων όσο και στη βιωσιμότητα του πλανήτη, λίγες ενέργειες γίνονται για τη διαχείριση του προβλήματος, το μετριασμό των επιπτώσεων, καθώς και την αλλαγή μοντέλου ανάπτυξης πόλεων και κατοικίας.
Στόχος του διδακτικού σεναρίου (project) πέρα από τη γνώση του προβλήματος είναι να εμπνεύσει τους μαθητές να εκφραστούν καλλιτεχνικά πάνω στο ζήτημα των μη βιώσιμων πόλεων, να δημιουργήσουν έργα τέχνης που να αναδεικνύουν τα προβλήματα που μαστίζουν τις σύγχρονες πόλεις, με σκοπό να τα χρησιμοποιήσουν για να ευαισθητοποιήσουν τον κόσμο προς την κατεύθυνση της επίλυσης των προβλημάτων αυτών. Οι μαθητές δημιουργούν, εκθέτουν δημόσια τα έργα τους, επικοινωνούν μηνύματα και λειτουργούν ως ενεργοί πολίτες, ευαισθητοποιημένοι και συνειδητοποιημένοι για την ατομική και συλλογική ευθύνη σε ό,τι σχετίζεται με την ποιότητα της ζωής.
Unsustainable cities are one of the biggest problems of our time worldwide. Since 2007, more than half of the world's population lives in cities, and that number is projected to rise to 60% by 2030, accounting for about 70 percent of global carbon emissions and more than 60% of natural resource use. Rapid urbanization results in an increasing number of slum dwellers, inadequate and overcrowded infrastructure and services, worsening air pollution and unplanned urban sprawl, and the outbreak of the Covid-19 pandemic burdens further not only public health but also, but also the economy and the structure of the society.
The motto "Make cities inclusive, safe, resilient and sustainable" (11th UN Sustainable Development Goal) could mean a global common goal for every state. However, despite the worrying data and confirmed scientific data on the effects on both the mental and physical health of humans and the sustainability of the planet, little is being done to manage the problem, mitigating the effects, and change the pattern of urban development and residency.
The aim of the project beyond the knowledge of the problem is to inspire students to express themselves artistically on the issue of unsustainable cities, to create works of art that highlight the problems that plague modern cities, in order to use them to raise the awareness of the world towards solving these problems. Students create, exhibit their work in public, communicate messages and act as active citizens, aware of the individual and collective responsibility in relation to the quality of life.
Audience and Educational Framework
Educational Details
Η εκπαιδευτική πρακτική που προτείνεται προωθεί τη μάθηση που στηρίζεται στην έρευνα (διερευνητική μάθηση) και τη συνοικοδόμηση της γνώσης των μαθητών/τριών μέσω γόνιμης συνεργασίας, επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης με τους συμμαθητές/τριες και τους/τις εκπαιδευτικούς τους (συνεργατική μάθηση). Η διδακτική προσέγγιση της μάθησης γίνεται με τη μέθοδο της επίλυσης προβλήματος μέσω της βιωματικής εμπειρίας και περιλαμβάνει εκπόνηση σύνθετων (ατομικών-ομαδικών) αυθεντικών δραστηριοτήτων, υλοποίηση εργαστηρίων κατασκευών/δημιουργικής έκφρασης και παρουσιάσεις διάχυσης αποτελεσμάτων που ωθούν το μαθητή να διερευνά πραγματικές καταστάσεις, να εγείρει ερωτήματα, να πειραματίζεται, να συλλέγει, να αναλύει και να αξιολογεί ποικίλα δεδομένα-πηγές, να διατυπώνει υποθέσεις, να σκέφτεται και να δρα ως επιστήμονας.
Παράλληλα με τη διαθεματική, διεπιστημονική και βιωματική προσέγγιση χρήσιμων και απαραίτητων γνώσεων γύρω από το ζήτημα της βιωσιμότητας των σύγχρονων πόλεων, μέσω του διδακτικού σεναρίου επιδιώκεται η ανάπτυξη και η καλλιέργεια ισχυρών γνωστικών, μεταγνωστικών, κοινωνικών και επικοινωνιακών δεξιοτήτων που θα επιτρέψουν στους μαθητές/τριες να γίνουν ανεξάρτητα σκεπτόμενοι και ενεργοί πολίτες του 21ου αιώνα, καθώς και η ανάπτυξη και καλλιέργεια κριτικής και δημιουργικής σκέψης και της καινοτομίας μέσω παραγωγής πρωτότυπων ιδεών και λύσεων.
Η εκπαιδευτική πρακτική ενσωματώνει ψηφιακές τεχνολογίες, καλλιεργεί περιβάλλοντα μάθησης που έχουν αναπτυχθεί μέσω υπολογιστή, χρησιμοποιεί ψηφιακά εργαλεία για την επίτευξη των διδακτικών στόχων και γενικότερα προωθεί την ηλεκτρονική-τεχνολογικά υποστηριζόμενη μάθηση, αξιοποιώντας την ψηφιακή τεχνολογία ως ένα δυναμικό και διαδραστικό εργαλείο εμπλουτισμού της μαθησιακής διαδικασίας.
Οι φάσεις υλοποίησης του διδακτικού σεναρίου βάσει της διδακτικής προσέγγισης με τη μέθοδο της επίλυσης προβλήματος είναι οι εξής:
- Προσδιορισμός/εστίαση και οριοθέτηση του προβλήματος-αποσαφήνιση εννοιών
- Έρευνα γύρω από το πρόβλημα και τεκμηρίωση των στοιχείων που συμβάλλουν σε αυτό
- Ανακάλυψη και ανάπτυξη πιθανών λύσεων
- Επιλογή βέλτιστης λύσης
- Εφαρμογή – σύνθεση της νέας πρότασης
- Έλεγχος και αξιολόγηση της πρότασης
- Επικοινωνία και διαμοιρασμός της πρότασης - ανατροφοδότηση
- Αναστοχασμός και επανασχεδιασμός
Σε πρώτο στάδιο προσδιορίζεται το πρόβλημα, στο οποίο καλούνται οι μαθητές να δώσουν λύση με βάση τα ενδιαφέροντα, προϋπάρχουσες εμπειρίες, γνώσεις και τις ανάγκες των ίδιων των μαθητών.
Στη συνέχεια οι μαθητές καθοδηγούνται να διερευνήσουν και να ενημερωθούν για το πρόβλημα μέσα από τον επίσημο δικτυακό τόπο του ΟΗΕ. Ο εκπαιδευτικός δρα περισσότερο ως διευκολυντής της μάθησης. Οι μαθητές μελετούν στοιχεία, στατιστικά δεδομένα, πίνακες και γραφήματα ερευνητικών αποτελεσμάτων εντοπίζουν βασικές διαστάσεις του προβλήματος, που λόγω της πανδημίας Covid-19 έχει επιδεινωθεί (ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1). Ανακοινώνουν τα αποτελέσματα της έρευνάς τους στην τάξη και συζητούν ανταλλάσσοντας απόψεις.
Στο πλαίσιο αναζήτησης λύσεων για δημιουργία βιώσιμων πόλεων και κατοικιών οι μαθητές ενθαρρύνονται να κάνουν μία διερεύνηση καταρχάς σε τοπικό επίπεδο, στην πόλη που ζουν. Μέσα από τη μελέτη περίπτωσης ενός παραδοσιακού τύπου κατοικίας (πελάδες) στο λιμναίο οικισμό της λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου και τη συγκριτική μελέτη με μια σύγχρονη κατοικία του 21ου αιώνα, καλούνται να απαριθμήσουν ομοιότητες και διαφορές, να καταγράψουν επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον στην κάθε περίπτωση και να καταλήξουν στα προσωπικά τους συμπεράσματα για τη σχέση ανθρώπου-φυσικού περιβάλλοντος στο παρελθόν και σήμερα μέσα από τον τρόπο δόμησης των κατοικιών και γενικότερα της ανάπτυξης των πόλεων (ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2).
Η διερεύνηση πιθανών λύσεων προχωράει σε προτάσεις που έχουν αναδειχθεί διεθνώς. Οι μαθητές μελετούν τρία διεθνή παραδείγματα: α)το Αστικό μοντέλο της Νέο-παραδοσιακής ανάπτυξης, β) το μοντέλο της Οικολογικής Πόλης και γ) το μοντέλο της Συμπαγούς Πόλης (ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 3), καθώς και το βιοκλιματικό «σπίτι του Σωκράτη» από τον πολιτισμό της Αρχαίας Ελλάδας (ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 4) και κατασκευάζουν ένα βιοκλιματικό σπίτι.
Η αξιοποίηση της Τέχνης για τη διάχυση μηνυμάτων και την επίτευξη στόχων αξιοποιείται από το διδακτικό σενάριο ως βασικό μέσο επίτευξης των εκπαιδευτικών στόχων. Πολλοί καλλιτέχνες σε όλο τον κόσμο δημιουργούν έργα τέχνης με θέμα το μη βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης των πόλεων και δόμησης των κατοικιών για να αυξήσουν την ευαισθητοποίηση γύρω από το θέμα αυτό. Οι μαθητές δρουν με όπλο την Τέχνη και να κάνουν το δικό τους αγώνα για ένα κόσμο βιώσιμο. Αποφασίζουν να φτιάξουν έργα τέχνης και να αναδείξουν τα προβλήματα των σύγχρονων πόλεων, να αφυπνίσουν την κοινή γνώμη και να πιέσουν προς την κατεύθυνση λήψης μέτρων για δημιουργία βιώσιμων πόλεων στο μέλλον (ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 5).
Αφού αποφασίσουν ποιο είναι το κύριο μήνυμα ή τα μηνύματα που θέλει ο καθένας να περάσει μέσα από το έργο του, επιλέγουν με ποιο είδος τέχνης θα δουλέψουν: Ζωγραφική, κολλάζ, δημιουργία βίντεο, φωτογραφία, μεικτές τεχνικές, γλυπτική, ποίηση κλπ. (ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 6).
Οι μαθητές παρουσιάζουν τα ατομικά τους έργα πρώτα στην τάξη και το σχολείο τους, δέχονται μια πρώτη ανατροφοδότηση, προβαίνουν σε βελτιώσεις και δίνουν στα έργα τους την οριστική τους μορφή (ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 7).
Έχοντας ολοκληρώσει τα έργα τους αποφασίζουν να τα μοιραστούν με τον κόσμο. Σχεδιάζουν δημόσια έκθεση για να τα παρουσιάσουν και κρατούν άλμπουμ εντυπώσεων (ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 8).
Με την ολοκλήρωση της έκθεσης μελετούν τα σχόλια στο βιβλίο των εντυπώσεων και τα αξιολογούν, ώστε να δουν τον αντίκτυπο των έργων τους στο ευρύ κοινό. Έτσι, παίρνουν ενθάρρυνση για ενεργό συμμετοχή και ανάληψη πρωτοβουλιών για τα κοινά θέματα.
Μετά το τέλος της δραστηριότητας, οι μαθητές θα είναι σε θέση:
Να αναγνωρίζουν, να απαριθμούν, να διατυπώνουν, να ερμηνεύουν τα προβλήματα των σύγχρονων μεγαλουπόλεων και να συζητούν γύρω από αυτά.
Να ορίζουν και να περιγράφουν βασικές επιστημονικές αρχές γύρω από την κατασκευή μιας βιοκλιματικής κατοικίας και την ανάπτυξη μιας βιώσιμης πόλης και να τις συσχετίζουν με περιβαλλοντικά προβλήματα.
Να χρησιμοποιούν αυτά που έμαθαν στην καθημερινότητά τους.
Να εκφράζονται καλλιτεχνικά και να επικοινωνούν μηνύματα μέσω της τέχνης τους.
Να επιλύουν προβλήματα μέσα από διαφορετικούς τρόπους έκφρασης.
Να κατασκευάζουν ένα βιοκλιματικό σπίτι, να μετατρέπουν τη θεωρία σε πράξη και να επαληθεύουν δεδομένα σε ρεαλιστικές καταστάσεις.
Να οργανώνουν τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσουν ατομικά αλλά και όλες οι ομάδες σαν σύνολο.
Να οργανώνουν εκθέσεις.
Να επικοινωνούν, να συνεργάζονται και να αξιοποιούν την ψηφιακή τεχνολογία (επικοινωνιακές, ομαδο-συνεργατικές και ψηφιακές δεξιότητες)
Να υποστηρίζουν προσωπικές απόψεις, να επικρίνουν κοινωνικές πρακτικές και να ενθαρρύνουν νέες ιδέες.
Να δρουν ως ενεργοί πολίτες, με αίσθημα ατομικής και κοινωνικής ευθύνης.
Implementation
(where and how the practice was implemented)
Educational material/resources (file/URL) accompanying the practice
Greek
| Attachment | Size |
|---|---|
| ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ.pdf | 184.96 KB |
Greek
| Attachment | Size |
|---|---|
| ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ.pdf | 1.12 MB |
Το σύνολο των δραστηριοτήτων μπορεί να υλοποιηθεί ως ένα μακράς χρονικής διάρκειας project με θέμα «Βιώσιμες πόλεις: Τέχνη για τη ζωή», είτε στο πλαίσιο υλοποίησης προγράμματος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης/Εκπαίδευσης για την Αειφορία είτε στο πλαίσιο εργαστηρίων δεξιοτήτων (θεματική: Φροντίζω το περιβάλλον - Περιβάλλον) εντός του ωρολογίου προγράμματος σπουδών. Το project αυτό θα μπορούσε επίσης να αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης θεματικής ενότητας με θέμα «Βιώσιμες πόλεις». Παράλληλα, κάθε επιμέρους δραστηριότητα μπορεί να υλοποιηθεί ως αυτόνομο μάθημα.